عدم تمرکز؛ دغدغه خیلی از ماها

تمرکز حواس  در  حین  مطالعه،  کلید  اصلی  درك  و  فهم  درست  محتواي  درسی است. بدون  داشتن  تمرکز  کافی  در  حین  مطالعه،  ممکن  است  درك  محتوایی  که  زمان  خیلی  کمی  را  لازم  دارد،  از  شما ساعتها زمان بگیرد و در نهایت نتیجه اي هم از مطالعه حاصل نشود. تحقیقات بسیاري نشان داده که کسانی که در کارهایشان تمرکز میکنند، نه تنها بازدهی آن کار به طور فزایندهاي بالا میرود که  قابلیت  این  را  دارند  تا  به  واسطه  تمرکز،  نقاط  ضعف  خود را  به  نقاط  قوت  تبدیل  کنند تمرکز  فکر  با  قدرت  یادگیري  در ارتباط است به این معنی که هر قدر تمرکز بالا باشد، درك، دقیقتر و عمیقتر و یادگیري سریعتر انجام میگیرد تمرکز،  اعتماد  به  نفس  را  بالا  میبرد توجه  شما  به  هر  چیز  جلب  شود،  قلبتان  نیز  به  همان  سو  میرود جهت  دادنِ  توجه  به  فعالیتهاي پرارزشتر و کم توجهی به فعالیتهاي کم ارزش میتواند براي رسیدن به هدفتان شما را یاري کند. بر فعالیتهاي بی ارزش تمرکز نکنید.

مهمترین اثرات تمرکز فکر عبارتند از:

تصمیم گیري سریع

تقویت قدرت یادگیري

هدفمند بودن

تقویت قدرت استدلال

تسلط بر احساسها و هیجانها

کسب آرامش

صرفه جویی در وقت و انرژي

درك  احساسات  و  اعمال  دیگران

آسان شدن کارها

ﺗﻤﺮﮐﺰ و اﻧﻮاع آن

ﺗﻤﺮﮐﺰﺳﺎده و ﺗﻤﺮﮐﺰ دﺷﻮار :

ﻣﯽﺗﻮان ﺗﻤﺮﮐﺰ را ﺑﻪ دو ﺑﺨﺶ اﺻﻠﯽ ﺳﺎده و دﺷﻮار ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮد .ﺑﺎرزﺗﺮﯾﻦ ﻣﺜﺎل آن ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﻣﺎ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده، ﺗﻔﺎوت ﺑﯿﻦ ﺧﻮاﻧﺪن ﯾﮏ ﮐﺘﺎب ﺷﯿﻤﯽ و ﯾﮏ ﮐﺘﺎب ﭘﻠﯿﺴﯽ اﺳﺖ .ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﯾﮏ ﮐﺘﺎب ﺷﯿﻤﯽ، از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﻓﻬﻢ ﮐﺎﻣﻞ و ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ دارد، ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻐﺰ را ﺧﺴﺘﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ و اﺟﺎزه ﺗﻤﺮﮐﺰ را ﻣﯽﮔﯿﺮد.ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺧﻮاﻧﺪن اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ ﮐﺘﺎبﻫﺎ را ﮐﻪ ﺗﻤﺮﮐﺰ روي آن دﺷﻮار اﺳﺖ، ﺑﻪ ﺻﺒﺢ اول وﻗﺖ ﯾﺎ ﺷﺐ و ﭘﯿﺶ از ﺧﻮاب ﻣﻮﮐﻮل ﮐﺮد .در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﮐﺘﺎب ﭘﻠﯿﺴﯽ ﯾﺎ داﺳﺘﺎن ﮐﻮﺗﺎه، ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻟﺬتﺑﺨﺶ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﯾﮏ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺳﺎده ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ راﺣﺘﯽ آن را ﺳﺎﻋﺖﻫﺎ ﺧﻮاﻧﺪ .ﭼﻮن اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻫﯿﭻ وﻗﺖ اﺣﺘﯿﺎج ﺑﻪ ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﺪارﻧﺪ و اﻧﺮژي ﮐﻤﺘﺮي ﻧﯿﺎز دارﻧﺪ.ﭘﺲ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ روي ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺮﮔﺮﻣﯽ دارﻧﺪ ﻫﻤﯿﺸﻪ آﺳﺎنﺗﺮ از ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت درﺳﯽ و ﺟﺪي ﻫﺴﺘﻨﺪ.

ﺗﻤﺮﮐﺰ ارادي و ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻏﯿﺮ ارادي :

آﯾﺎ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ آن ﻗﺪر ﺑﺮاﯾﺘﺎن ﻣﻬﻢ ﺑﻮده ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﺑﺎ وﺟﻮد ﺧﺴﺘﮕﯽ ﺑﺴﯿﺎر و داﺷﺘﻦ اﻓﮑﺎر ﭘﺮﯾﺸﺎن، ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺗﻼش ﺑﺴﯿﺎر روي آن ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﮐﻨﯿﺪ؟

ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﻮع ﺗﻤﺮﮐﺰ ﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﻧﯿﺮوي ﺧﻮد را ﺑﺎ ارادهاي ﻗﻮي ﺑﺮ روي ﭼﯿﺰي ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﯿﺪ، ﺗﻤﺮﮐﺰ ارادي ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد .از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺐ اﻣﺘﺤﺎن و ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ روي ﻣﺤﺘﻮاي درﺳﯽ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﺗﻤﺮﮐﺰ ارادي ﻧﺎم ﺑﺮد.

در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺮﻋﮑﺲ آن ﻧﯿﺰ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻏﯿﺮ ارادي ﻗﺮار دارد .در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺷﻤﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ اﺷﺘﯿﺎق و ﺗﻤﺎﯾﻼت دروﻧﯽ ﺧﻮد ﻓﮑﺮ و ذﻫﻦﺗﺎن را روي ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺧﺎص ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ .اﯾﻦ ﻧﻮع ﺗﻤﺮﮐﺰ را ﻣﯽﺗﻮان ﻫﻨﮕﺎم ﻟﺤﻈﺎت ﻫﯿﺠﺎﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺮس و ﺧﺸﻢ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺣﺲ ﮐﺮد .زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ از ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﺑﻪ ﺷﺪت ﻋﺼﺒﺎﻧﯽ ﻫﺴﺘﯿﺪ، ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﻪ ﺟﺰ آن ﺑﻪ ﭼﯿﺰ دﯾﮕﺮي ﻓﮑﺮ ﮐﻨﯿﺪ .ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ از ﺻﺪاي ﺑﻠﻨﺪ ﻣﯽﺗﺮﺳﯿﺪ، ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎه ﻫﻤﻪ ﻓﮑﺮ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺻﺪا و ﻣﻨﺒﻊ آن ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ.

ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺳﺮﯾﻊ و ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻃﻮﻻﻧﯽ :

از دﯾﮕﺮ ﺑﺨﺶﺑﻨﺪيﻫﺎي ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺳﺮﯾﻊ و ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻣﺪت اﺷﺎره ﮐﺮد .ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺳﺮﯾﻊ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ از اﺳﻤﺶ ﭘﯿﺪاﺳﺖ، ﻣﺪت زﻣﺎن ﻣﺤﺪودي اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ارادي ﯾﺎ ﻏﯿﺮ ارادي ﺑﺎﺷﺪ .ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ، ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ روي ﯾﮏ ﻧﻘﺎﺷﯽ و ﻟﺬت ﺑﺮدن از آن ﯾﮏ ﻧﻮع ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺳﺮﯾﻊ اﺳﺖ،اﻣﺎ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ روي ﮐﺘﺎبﻫﺎي درﺳﯽ از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ اﺣﺘﯿﺎج ﺑﻪ دﻗﺖ و اﻧﺮژي ﺑﯿﺸﺘﺮ و زﻣﺎن ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد.ﺑﺴﯿﺎري از اﻓﺮاد، ﻣﺸﮑﻠﯽ ﺑﺎ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻓﻮري ﻧﺪارﻧﺪ و ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﺑﻪ آن  «ﻃﻮﻻﻧﯽ»ﻃﻮﻻﻧﯽ دارد، ﯾﮏ ﻧﻮع ﺗﻤﺮﮐﺰ دﺳﺖ ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ .وﻟﯽ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻ دﺷﻮار اﺳﺖ و ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺗﻤﺮﯾﻨﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮي اﺳﺖ.

روشﻫﺎي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺣﻮاسﭘﺮﺗﯽ ﺑﻪ ﺷﺮح زﯾﺮ اﺳﺖ:

اختصاص دادن زﻣﺎﻧﯽ ﺑﺮاي ﻓﮑﺮ ﮐﺮدن ﺑﻪ ﻧﮕﺮاﻧﯽﻫﺎ

ﻋﻼﻗﻪ داﺷﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ

ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي و اﻧﮕﯿﺰه

ﯾﺎدداﺷﺖ ﮐﺮدن ﻋﻮاﻣﻞ ﺣﻮاسﭘﺮﺗﯽ

دور ﮐﺮدن ﺗﻔﮑﺮات ﻣﻨﻔﯽ و ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺟﺬب اﻓﮑﺎر ﻣﺜﺒﺖ

 

گردآورنده: محمدکاظم شهریاری